In De Drie Polders wordt hard gewerkt aan een nieuw kunstwerk, een bouwwerk met een functie voor de waterhuishouding. Omdat het oude gemaal niet meer voldoet qua capaciteit en ook aan het einde van zijn levensduur is, wordt ten zuiden van het oude gemaal in opdracht van waterschap Noorderzijlvest en de Provincie Groningen een nieuw gemaal gebouwd. In onderstaande video zien we een deel van de constructie van het gemaal en de plaatsing van de vijzels. Anne Meijer van Arcadis legt uit wat vijzels precies zijn en hoe ze werken.

De video is gemaakt door de aannemer De Boer & De Groot Civiele Werken. Zij zijn ook verantwoordelijk voor de bouw van de kunstwerken.

Wat is de functie van het gemaal?

Anne vertelt: “Een gemaal zorgt ervoor dat het oppervlaktewater op peil gehouden wordt. Het nieuwe gemaal gaat meer dan 600 hectare (voornamelijk) landbouwgrond bemalen, maar ook gronden langs wegen en huizen. Ook kan het gemaal de laatste 30 centimeter water uit de naastgelegen waterberging van De Drie Polders malen als deze is ingezet voor waterberging. Een gemaal zorgt er dus voor dat water van lagere gelegen gronden, vaak zijn dit polders, in de hoger gelegen boezemkanalen wordt gemalen. De boezemkanalen voeren het water dan verder af. Uiteindelijk wordt het water via het Lauwersmeer in de Waddenzee gebracht. Als het gemaal niet werkt, kan het hele gebied onder water komen te staan. Klimaatverandering zorgt voor hevige regenval waardoor het oppervlakte water te veel stijgt, of juist extreme droogte waardoor er juist weer extra water nodig is. Dat is niet wenselijk. Daarom zorgt het gemaal dat het oppervlaktewater op peil gehouden wordt.”

Foto: nieuw gemaal (februari 2021).

Wat zijn de vijzels?

“In de video zien we hoe de vijzels worden vervoerd en in de betonnen schacht worden geplaatst. Vijzels zijn de grote schroeven of schoepen die je ziet, die het water van een laag gelegen punt naar een hoger gelegen punt kunnen verplaatsen. Het water wordt dan als het ware over een muur heen gestort en komt in het hogere boezemsysteem terecht”.

Het begint in de fabriek

“Het begint allemaal bij de fabriek. De vijzels zijn ontworpen door Ingenieursbureau Arcadis. Arcadis voert ook de directievoering en toezicht op de uitvoering van het project. Het werk zelf wordt uitgevoerd door aannemer De Boer & De Groot Civiele Werken uit Harlingen. Met de opdrachtgevers is besproken aan welke eisen het gemaal moet voldoen. Er is afgesproken hoeveel kuub water de vijzels moeten bemalen en uitgerekend aan wat voor eisen de vijzels dan moeten voldoen. In de fabriek keurt Arcadis of de vijzels aan alle eisen voldoen en of de constructie goed is. Daarna worden de vijzels door de aannemer vervoerd naar De Drie Polders.”

Het indraaien van de vijzels

“Vooraf is de schacht waar de vijzels in komen al gebouwd. Zoals te zien is in de video worden de vijzels hierin geplaatst. Als de vijzel in de schacht ligt is er nog te veel ruimte tussen de schacht en de vijzel. Dit wordt opgelost door het laagje voor laagje spuiten van beton. In de video zien we hoe er aan de vijzel over de lengte nog een strip vastzit. Na het spuiten van een laagje beton draait de vijzel en strijkt de strip het beton glad. Dit proces wordt indraaien genoemd en herhalen ze totdat de schacht helemaal glad en aangevuld is. De afstand tussen de vijzel en de schacht is hierdoor minimaal waardoor ook vissen zonder risico’s door het gemaal kunnen. Per vijzel kan er 37,5 kuub water per minuut weggepompt worden. 75 kuub als ze allebei aanstaan. De werkzaamheden zijn nog even bezig, maar de verwachting is dat dit voorjaar het nieuwe gemaal kan draaien. Tot die tijd wordt het oude gemaal nog gebruikt.”

Benieuwd naar meer informatie over het nieuwe gemaal? We hebben een animatie gemaakt. Bekijk deze op de gebiedspagina van De Drie Polders.